انواع کپسول آتش نشانی
کپسول خاموش کننده پر شده با انواع فوم آتش نشانی
کپسول‌های آب و گاز
کپسول‌های پودر و گاز
کپسول‌های حاوی مواد شیمیایی تر
کپسول‌های پر شده با گاز کربن دی اکسید Co2
کلاس بندی آتش
کلاس A : در این کلاس، آتش سوزی بر اثر مواد اشتعال‌زای خشک نظیر کاغذ، چوب و … رخ می‌دهد.
کلاس B : آتش سوزی در این طبقه، از مایعات قابل اشتعال مانند نفت، بنزین و … ایجاد می‌شود.
کلاس C : آتش گرفتگی یا احتراق بر اثر گازهایی نظیر هیدروژن، متان و بوتان در این کلاس رخ می‌دهد.
کلاس D : فلزات قابل اشتعال از جمله پتاسیوم، آلومینیوم یا منیزیم سبب رخداد آتش سوزی خواهند شد.
کلاس E : آتش سوزی‌هایی که با تجهیزات برقی مرتبط است، در این طبقه جای می‌گیرند.
کلاس F : در این طبقه بندی، آتش سوزی به دلیل سوختن روغن‌های پخت و پز رخ می‌دهد.
انواع کپسول‌های آتش نشانی و کاربرد آن‌ها
با توجه به طبقه بندی آتش، انواع گوناگونی از کپسول آتش نشانی تولید شده است. این کپسول‌های گوناگون کاربردهای مجزایی از یکدیگر دارند.
کپسول خاموش کننده فومی
کپسول خاموش کننده فومی، نوعی کپسول آتش نشانی است که در جهت خاموش کردن آتش سوزی‌های کلاس B مناسب می‌باشد. ترکیب استفاده شده در این کپسول، بر پایه آب است که می‌تواند در گروه آتش سوزی‌های A هم مورد استفاده قرار گیرند. نشان این کپسول با چسبی زرد رنگ مشخص شده است.
کاربرد این کپسول در آتش سوزی‌های ناشی از مواد اشتعال‌زا مانند: چوب، پارچه، کاغذ و همچنین مایعات قابل احتراق نظیر بنزین که در آتش گرفتن ماشین موثر است، می‌باشد. به هیچ عنوان از این نوع کپسول در جهت خاموش کردن آتش سوزی‌های ایجاد شده توسط وسایل برقی که در طبقه D قرار می‌گیرند استفاده نکنید؛ زیرا کپسول فومی بر پایه آب می‌باشد و در اثر پاشش آن، می‌تواند با الکتریسته واکنش شدیدی ایجاد کند و ممکن است سبب گسترش حریق آتش شود.
برای خاموش کردن آتش سوزی‌های ناشی از وسایل برقی، می‌بایست از کپسول آتش نشانی مخصوص برق استفاده نمود. خاموش کننده‌های فومی حرارت ناشی از مواد اشتعال‌زا را با کف خنک می‌کنند که این سبب کاهش سرعت کانون احتراق خواهد شد.
کپسول های حاوی آب و گاز
این خاموش کننده‌ها برای آتش سوزی‌های گروه A، بسیار مناسب هستند. از این کپسول برای اطفاء حریق مواد مشتعل‌زایی مانند فرش، مبلمان، اجناس چوبی یا کاغذی و … استفاده می‌شود. جهت فشار مناسب برای خاموش سازی آتش، از گاز فشرده‌ای به نام کربن دی اکسید یا همان Co2 در این کپسول استفاده می‌شود.
سیلندری به نام کارتریج در این نوع کپسول تعبیه شده است که عمل تامین فشار محتویات کپسول را برعهده دارد. به این نکته توجه داشته باشید زمانی که کارتریج آزاد شود، کپسول بی‌استفاده خواهد شد.هر 2 سال یک بار بایستی سینلدر موجود در خاموش کننده را چک نمایید. در صورتی که بیش از 10 درصد وزن کارتریج کم شده باشد، باید آن را شارژ کرده تا کپسول قابل استفاده شود.
به دلیل وجود آب در ترکیبات این کپسول آتش نشانی، از آن در جهت خاموش کردن آتش سوزی‌های ناشی از وسایل برقی استفاده نکنید، زیرا آب رسانای الکتریسیته است. پاشش آب در این شرایط، فقط باعث افزایش شدت احتراق خواهد شد.
کپسول های پودر و گاز
این نوع کپسول ها به عنوان خاموش کننده گروه‌های A ،B و C شناخته می‌شوند. از کپسول‌های پودر و گاز نباید در فضاهای در بسته استفاده شود، زیرا پودر خشک به راحتی استنشاق شده و می‌تواند مشکلات جدی برای ریه‌های انسان ایجاد کند. پس از خاموش کردن آتش سوزی به وسیله این نوع کپسول، متوجه خواهید شد که تمیز کردن باقی مانده‌های مواد خروجی از آن اصلاً کار آسانی نخواهد بود.
این کپسول از ترکیب کلر سدیم، کلر پتاسیم و باریوم تشکیل شده است که پس از پاشش، یک لایه ضخیم روی شعله‌های آتش ایجاد می‌کند و باعث عدم رسیدن اکسیژن به کانون حریق خواهد شد.
در آتش سوزی‌های مربوط به وسایل برقی بالای 1000 ولت، کپسول‌های پودر و گاز نمی‌توانند گزینه خیلی خوبی باشند، چون قدرت احتراق خیلی بیشتر از توان کپسول است.
از این کپسول می‌توان در تولیدی‌هایی مانند: جوش کاری، گاراژهای صنعتی و … استفاده نمود.
کپسول های حاوی مواد شیمیایی تر یا مرطوب
خاموش کننده‌های شیمیایی مرطوب یا تر، برای استفاده در آتش سوزی‌های کلاس F، شامل روغن‌های پخت و پز طراحی شده‌اند. همچنین می‌توان آن‌ها را در آتش سوزی‌های کلاس A نیز بکار برد. اما به طور کلی خاموش کننده‌های پودر خشک با تشکیل سدی بین مواد اشتعال‌زا در مجاورت آتش، عملکرد بهتری نسبت به کپسول های شیمیایی در خاموش کردن شعله‌های آتش دارند.
رنگ برچسب این نوع خاموش کننده زرد است. از کپسول‌های شیمیایی مرطوب می‌توان برای آتش سوزی‌های ناشی از چوب، زغال سنگ، پارچه، مقوا و کاغذ نیز استفاده کرد. از این نوع کپسول می‌توان در اماکنی نظیر آشپزخانه استفاده نمود.
کپسول حاوی دی اکسید کربن (Co2)
خاموش کننده CO2 معمولاً برای آتش سوزی‌های ناشی از وسایل و تجهیزات الکتریکی استفاده می‌شوند. درواقع از اصلی‌ترین نوع کپسول آتش نشانی، کپسول حاوی دی اکسید کربن می‌باشد که در اتاق‌های سرور مراکز بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع کپسول‌ها آتش گرفتگی کلاس B را هم خاموش می‌کنند.
دی اکسید کربن یا همان Co2 گازی بدون بو، غیر سمی و خنثی است که 1.5 برابر وزن بیشتری نسبت به هوا دارد. همین علت سبب کارایی خوب آن در زمان اطفاء حریق می‌شود. عملکرد این گاز به این صورت است که همانند سطحی روی آتش را می‌پوشاند تا مانع ورود اکسیژن به کانون حرارت شود.
این نوع کپسول‌ها محدودیت استفاده ندارند و می‌توان در محل‌هایی مثل دفاتر، اداره‌جات، سازمان‌ها و … آن‌ها را نصب نمود.
کلیه کپسول‌هایی را که نام بردیم هریک نقش خاصی را ایفا می‌کنند. با دانستن کارایی آن‌ها به سادگی می‌توانید در زمان خرید تجهیزات اطفا حریق انتخاب درستی داشته باشید و همین طور در زمان وقوع حادثه تصمیم گیری مناسبی را اخذ کنید. البته به غیر از کپسول آتش نشانی در سال‌های اخیر استفاده از توپ اطفا حریق برای خاموش کردن آتش رواج پیدا کرده است.
از کدام گاز در کپسول آتش نشانی استفاده می‌شود؟
کربن دی اکسید یا همان Co2 پرکاربردترین گاز مورد استفاده در کپسول‌های آتش نشانی است، زیرا این گاز نسبت به سایر گازها، با هزینه کم‌تر و حتی ساده‌تر فشرده می‌شود. همچنین قدرت فشار این گاز به حدی است که سبب ایجاد سرعت پاشش و پرتاب ترکیبات خاموش کننده موجود در مخزن کپسول می‌شود. این سرعت عمل در خاموش کردن آتش بسیار موثر خواهد بود.
از دلایل دیگر استفاده از کربن دی اکسید می‌توان به این نکته اشاره کرد که در زمان فشرده سازی، دمای آن به طور محسوسی پایین می‌آید. در شرایط آتش سوزی این گاز حرارت شعله‌های آتش را کم‌تر کرده و از رسیدن اکسیژن مورد نیاز به کانون آتش سوزی جلوگیری خواهد کرد.
موارد استفاده از کپسول پودر و گاز داخل کپسول آتش نشانی چیست؟
موارد استفاده از این کپسول‌ها بیشتر از سایر خاموش کننده‌های دیگر می‌باشد. بیشتر سازمان‌ها و دفاتر از این نوع کپسول آتش نشانی استفاده می‌کنند. دلیل استفاده از این خاموش کننده‌ها در این است که، در زمان آتش سوزی با قطع واکنش شیمیایی و اکسیژن می‌توانند مانع گسترش احتراق شوند. این نوع کپسول ها در آتش سوزی‌های گروه A, B, C و E کاربرد موثری دارند.